کاشی سنتی | کاشی سنتی اصفهان

کاشی سنتی چیست ؟

کاشی سنتی یکی از مصالح ساختمانی قدیمی در صنعت ساخت و ساز می باشد.ایرانیان از مدتها قبل و حتی دوران قبل از تاریخ اسلام از کاشی داخل منازل و ساخت و سازهای خود استفاده می نموده اند.کاشیکاری رفته رفته جزئی از هنر معماری ایرانیان گردید.مساجد و آثار تارخی ایرانیان خود بیانگر قدمت این هنر و بکارگیری کاشی سنتی می باشد.کاشی سنتی در بناهای قدیمی تر از جمله قصرهای بابلی و قصرهای آشوری ها به چشم می خورد.

با ورود اسلام به ایران ، صنعت کاشیکاری و هنر کاشی سنتی شکوفا گردید .بناهای با شکوه اسلامی ، استفاده از کاشی سنتی با نقوش زیبا و آیات را چندین برابر نمود.کاشی سنتی در رنگها و اشکال مختلف تولید می گردد. بیشترین رنگهای به کار رفته در کاشی سنتی آبی فیروزه ای و بیشترین اشکال مورد نیاز مربع شکل می باشد.البته با رشد صنعت ساختمان و کاشی کاری ، کاشی سنتی با طیف گسترده رنگی و شکالی از جمله مثلث ، چند ضلعی و دایره نیز تولید می شود.

کاشی سنتی اصفهان

کاشی سنتی اصفهان ، بیشتر از هر شهری مورد استقبال معماران قرار می گیرد.کاشیکاری قدمتی بسیار زیاد دارد و مهد این هنر بیش از هر جای ایران در اصفهان شکل گرفته است.از اماکن تاریخی موجود در اصفهان کاملا واضح است که معماران قدیم در اصفهان ، هنر معماری خود را بیش از هر چیزی در هنر تولید کاشی سنتی و قرار دادن آنها در کنار هم و به وجود آوردن طرح بی نظیر و چشم نواز به کار می گرفته اند.کاشی سنتی در اصفهان به حدی ریشه دارد که بعضی از معماران این هنر را مختص به شهر اصفهان می دانند و فقط کاشی سنتی را از اصفهان خریداری می نمایند.آنها معتقد اند کیفیت کاشی سنتی هیچ شهری قابل رقابت با اصفهان نمی باشد.کاشی های حرم ائمه اطهار نیز در این شهر تولید می گردد و کاشیکار ها ی زبده و زبر دست از شهر اصفهان برای کاشیکاری آنها اعزام می گردند.

کاشی سنتی فیروزه ای

یکی از مهم ترین و پرکاربردترین رنگ در صنعت کاشی سازی ، رنگ فیروزه ای می باشد.از قدیم الایام کاشی سنتی فیروزه ای یکی از عرف ترین نوع کاشی می باشد.در واقع کاشی فیروزه ای از رنگ طیف بین سبز و آبی تولید می گردد.رنگ فیرزه در فرهنگ های مختلف نماد خاصی دارد.در بعضی از فرهنگ ها رنگ فیروزه نماد جوانی و آرامش می باشد.بسیاری از کشورها اعتقاد دارند رنگ فیروزه نشانه خوش یمنی و محافظ شدن در برابر بدی است. در ایران قدیم، رنگ فیروزه ای ، با ارزش های مثبت شناخته می شده است.ایرانیان باستان معتقد بودده اند که رنگ فیروزه ای حس معنوی خاصی دارد و از این از کاشی فیروزه ای برای مساجد استفاده می نموده اند.قدیمی ترین خط کوفی بر روی کاشی نپخته فیروزه ای در موزه نگهداری می گردد.

کاربرد کاشی سنتی در مساجد

کاشی یکی از مهم ترین نمادها و عنصر به کار گیری در هنر تزئینی می باشد.گر چه کاشیکاری از قدیم در کاخ های ایران قابل مشاهده است ولی با ورود اسلام در مساجد هنر کاشیکاری و کاشی سنتی بیشتر نمایان گردید.حرم ائمه اطهار نیز نمونه ای بازر از بکارگیری کاشی سنتی و هنر کاشیکاری اسلامی می باشد.در محراب مساجد از کاشی های سنتی تکرار و همچنین آیه های متبرک استفاده می گردد.از دیگر موارد کاربرد کاشی سنتی در مساجد سردر ،راهرو ، نمای بیرونی گنبد می باشد .گنبد مساجد با کاشی های سنتی بسیار زیبا و با مهارت خاص ، کاشیکاری می گردد.یکی از نمونه های کاربرد کاشی سنتی مساجد ، مسجد شیخ لطف الله می باشد ، ساخت این مسجد سالها به طول انجامید ولی در نهایت هنر بی نظیری خلق گردید.یکی دیگر از مساجد با هنر کاشیکاری خاص ، مسجد عقیق اصفهان می باشد که در آن سبک های مختلف معماری و کاشیکاری سنتی در آن به کار رفته است.با توجه با مساجد کاشیکاری برجسته در اصفهان ، باز به این نتیجه خواهیم رسید که این هنر مربوط به اصفهان می باشد.

انواع کاشی سنتی

کاشی معرق

کاشی معرق در واقع سبکی از کاشیکاری می باشد که تکه های بزرگ و کوچک کاشی در کنار هم قرار داده می شود.این هنر در ابتدا متعلق به اروپائیان بوده است که به تدریج این هنر به ایران نیز وارد شد و ایرانیان برای بناهای زیبا خود از جمله کاخ ها و مساجد از آنها استفاده کردند.بیشترین تاریخچه استفاده از این هنر شهرهای اصفهان ، یزد و اردبیل می باشد.کاشی کاری معرق به این صورت است که ابتدا طرح و رنگبندی آماده می شود و سپس بر اساس آن ، تکه های کوچک و بزرگ در کنار هم قرار می گیرند و زمانی که از درستی طرح اطمینان حاصل گردید با دوغ آب گچ و یا چسب آنها به همدیگر وصل می شود و منافذ پر می گردند.رنگهای مورد استفاده در این کاشی معرق رنگ سفید ، آبی ، فیروزه ای ، لاجوردی و پرتقالی می باشد.

کاشی معلقی

کاشی معلقی از تکه های کوچک کاشی که بیشتر شبیه طرح ها و خطوط کوفی هستند و بیشتر برای کاشی سنتی استفاده می گردند.واژه معقلی به معنی کلمه کوفی بنایی است و در واقع نوعی سبک معماری و بنایی است که در بناهای مذهبی استفاده می گردند.در کاشی معقلی طرح ها به صورت شطرنجی شکل می گیرند و خود را نشان می دهند.یکی از کاربرد های کاشی معلقی برای ساخت اسماء متبرکه استفاده می شود.یکی از دلایلی که خط کوفی را راحت می توان با کاشی رسم نمود وجود زاویه های 45 درجه و وجود خطوط افقی و عمودی با ضخامت یکسان می باشد.نمونه ای از کاشی معقلی را در مسجد گوهر شاد ، امام زاده صالح و ... مشاهده نمود.

کاشی مقرنس

کاشی مقرنس و کاشیکاری مقرنس در واقع اجرای کاشی بر روی اشکال هندسی می باشد.پیدایش این هنر از دوره ساسانیان باز می گردد و در ایوان طاق های از این هنر استفاده می شده است.این هنر در دوره صفویه به اوج خود رسید. در کاشی مقرنس ، کاشی ها به صورت بعد دار طراحی و اجرا می گردند در واقع کاشی مقرنس ترکیبی از کاشی هفت رنگ ، کاشی معرق ، آجر و گچ می باشد.

کاشی مشبک

کاشی مشبک در واقع به کارگیری کاشی به صورت مشبک و پنجره ای می باشد.در واقع در کاشیکاری مشبک ، کاشی ها به صورت شبکه هتلی در کنار هم چیده می شوند.کلمه مشبک در واقع از عبارت پنجره و چشمه و ساختن آن گرفته شده است.در حالت کاشی مشبک ، کاشی ها به نحوی کنار هم قرار می گیرند که پنجره های ایجاد شده ، امکان عبور نور را داشته باشند و در عین حال ، افراد داخل عمارت بتوانند به فضای بیرون کاملا مشرف شوند.بسیاری ازعکاسان از این پنجره برای خلق اثری ماندگاری و عکسی زیبا استفاده می نمایند . کاشی مشبک در بسیاری از مساجد و مقبره ها استفاده می شود.برای ایجاد این شبکه ها اصولا از کاشی های شبکه هتلی ، شبکه دایره ، فخرالدین و شبکه پله ای استفاده می شود.

کاشی هفت رنگ

یکی از انواع کاشی سنتی ، کاشی هفت رنگ می باشد.کاشی هفت رنگ بر روی کاشی سفید اجرا می گردد ، بدین صورت که طرح را بر کاشی های رسم نموده و سپس آنرا رنگ آمیزی می نمایندو سپس داخل کوره آنها را میپزند.

انواع کاشی سنتی هفت رنگ غیر تکرار

طرح رسمی بر روی این کاشی سنتی ، به هیچ عنوان تکرار نمی شود ، پس این کاشی پیچیدگی خاص خود را دارد.طرح ها باید با دقت بر روی آنها رسم شود تا زمانی که ادامه طرح بر روی بعدی رسم می گردد ، طرح بدون نقص اجرا گردد.اصولا کاشی سنتی طرح محراب ، طرح گل و مرغ ، آیه ها جز این نوع دسته از کاشی های می باشند.

کاشی سنتی هفت رنگ تکرار

طرحی که بر روی این کاشی ها رسم می گردد ، دارای حالت تکرار می باشد.متوازن بودن این طرح مهم می باشد ولی در عین حال ساده تر نیز هستند و طرح ها راحت در کنار هم تکرار می شوند.کاشی های تکرار اصولا برای مساجد و اماکن معمولی استفاده می گردد.

جهت تولید این نوع کاشی سنتی ، اگر طرح ها بر روی کاشی صاف و بدون تاب طراحی گردند و از رنگ درجه 1 برای طراحی از آنها استفاده شود و پخت کامل بر روی آنها انجام شود ، کاشی سنتی به دست آمده کاملا براق و شفاف می باشد.

https://www.pinterest.com/carr5049/traditional-tile