خانه‌های گنبدی ضد زلزله

خانه‌های گنبدی ضد زلزله

خانه‌های گنبدی از دیرباز در اقصی نقاط دنیا در فرنگ‌های و اقلیم های گوناگون مورداستفاده قرارگرفته است.استفاده از این فرم هندسی ، تاریخی به قدمت ساخت اولین سرپناه‌های کوچ‌نشینان و یکجانشینان دارد از کلبه‌های حصیری سرخ‌پوستی و کپرهای جنوبی ایران تا گنبدسازی‌های ایران و خرابه‌های کاخ اردشیر بابکان گواهی بر این ادعاست.

انعطاف‌پذیر بودن این نوع معماری باعث می‌شود که از مصالح در دسترس و بوم آورد جهت ساخت آن استفاده گردد.برای مثال در فصل تابستان با برداشتن شاخ و برگ درختان از اسکلت‌بندی  اصلی کپر به‌صورت مشبک با چوب درختان نخل با ایجاد پنجره‌هایی شبکه مانند ، باعث تهویه فضای داخل آن می‌شد و در پاییز و زمستان با پوشش شاخ و برگ و حصیرهای بافته‌شده از برگ درختان نخل وحشی بنا را عایق‌بندی می‌کردند.دیگر دلایل عمده محبوبیت کپرهای گنبدی درگذشته امکان خنک‌سازی آن بوده به‌نحوی‌که با پاشیدن مکرر آب بر سطح بیرونی آن ،جدارهای مرطوب می‌شد و عبور نسیم به کاهش دمای درون کپر کمک شایانی می‌کرد.

خصوصیات طاق‌ها و گنبدها

ازجمله خصوصیات اقلیمی طاق‌های قوسی و گنبدی در مناطق گرم و خشک این است که ارتفاع اتاق از کف تا زیر طاق ، زیاد هست و لذا می‌توان یک تهویه طبیعی عمودی در اتاق به وجود آورد.ازآنجایی‌که هوای گرم ، سبک‌تر است و به بالا صعود می‌کند و هوای خنک‌تر ، جایگزین آن می‌شود، با تعبیه چند دریچه در اطراف و یا نوک اتاق ، هوای گرم از دریچه‌ها خارج می‌شود و یک جریان طبیعی هوا از پایین به بالا برقرار می‌شود که جهت تأمین آسایش در فصول گرم ، مناسب است.

باید توجه داشت که در مناطق سرد ، به‌منظور حفظ حرارت ، معمولاً ارتفاع تالار زیر گنبد در مقایسه با مناطق گرم و خشک ، کمتر است و همچنین نسبت سطوح بازشو به دیوار در اطراف تالار نیز کمتر هست.از مزایای دیگر طاق قوسی و گنبد این است که ، باد از روی سطح محدب ، با سهولت بیشتری رد می‌شود و فرسایش و تخریب کمتری را موجب می‌گردد. و مطلب آخر ، ازآنجایی‌که طاق قوسی و یا گنبد ، یک ساختار سه‌بعدی است ، لذا در مقابل نیروهای جانبی مانند باد و زلزله ، مقاومت بهتری دارد.البته هر چه وزن طاق کمتر و مرکز ثقل ساختمان در سطح پایین‌تری قرارگرفته باشد ، مقاومت ساختمان در مقابل نیروهای جانبی ، بیشتر خواهد بود.

مزایای خانه‌های گنبدی ضد زلزله

مقاومت در برابر زلزله

به دلیل وزن بسیار پایین سازه خانه‌های گنبدی و مرکز ثقل پایین احتمال تخریب آن در زلزله بسیار پایین‌تر از انواع سازه‌های ساختمانی دیگر است.علاوه بر آن در سازه ساده گنبد خانه هیچ‌گونه ستون به کار نرفته و در لرزش سنگین نیز آوار نداشته و فضای داخلی کاملاً امن باقی می‌ماند.

عایق حرارتی

پانل‌های دیوار از جنس فوم پلی یورتان semi-rigid  با دانسته   60  kg /m3 باضخامت 10 سانتیمتر هست.این ماده مقاوم‌ترین عایق حرارتی است و علاوه بر آن عایق صوت نیز هست.این ماده مقاوم‌ترین عایق حرارتی است و علاوه بر آن عایق صوت نیز هست.لذا به‌واسطه نوع عایق استفاده‌شده از ورود هوای گرم یا سرد به داخل و خروج هوای داخل گنبد خانه به بیرون جلوگیری می‌گردد.به همین دلیل کنترل دمای هوای داخل خانه‌های گنبدی با صرف انرژی کمی امکان‌پذیر است.همچنین فرم گنبدی باعث جلوگیری از هدر رفتن انرژی می‌شود.

مقاومت بار (برف)

یکی از خواص پلی یورتان مقاومت فشاری بسیار بالای آن هست همچنین علاوه بر آن به دلیل شکل گنبدی ، کل فشار وارده از طریق مقطع پایین خانه‌های گنبدی به زمین منتقل می‌شود لذا مقاومت بار گسترده (برف) این سازه بسیار بالا هست که همین امر اطمینان خاطر لازم برای استفاده خانه‌های گنبدی در اقلیم‌های سردسیر بسیار بالا می‌برد.

طول عمر بالا

خانه‌های گنبدی یکی از پایدارترین انواع فرم‌ها در سازه‌های ساختمانی هستند و علاوه بر آن با توجه به مواد اولیه ضدزنگ وخوردگی ، در برابر اشعه ماوراءبنفش خورشید ، مواد شیمیایی ، دمای بالا نیز مقاوم است و به‌عنوان یک سازه دائمی و بسیار مقاوم جهت استفاده در هرگونه شرایط اقلیمی مناسب هست.

ساخت بسیار سریع

خانه‌های گنبدی از مونتاژ قطعات کوچک و قابل‌حمل ساخته می‌شود.هر قطعه حدود 40 کیلوگرم وزن داشته که به‌راحتی توسط یک نفر قابل‌حمل است.لذا مونتاژ هر یک باب خانه‌های گنبدی توسط 3 نیروی کار در یک روز انجام می‌پذیرد.البته این امر به محل نصب و شرایط اقلیمی نیز بستگی دارد.

رفتار سطح

فوم پلی یورتان به‌خودی‌خود مقاومت بسیار بالایی جهت تحمل وزن ، فشار باد و ... را دارد بااین‌حال اضافه شدن روکش خارجی از جنس ورق‌های گالوانیزه رنگی باروکش ضد uv  و یا رزین‌های پاششی به استقامت و زیبایی گنبد خانه می‌افزاید.

وزن بسیار سبک

خانه گنبدی از به هم چسبیدن قطعات فوم پلی یورتان ساخته می‌شود و به‌واسطه استفاده از این نوع ماده وزن کلی هر بنا به کمتر از 600 کیلوگرم می‌رسد که این امر باعث سهولت در حمل و نصب و حتی ایمنی بسیار بالا در شرایط زلزله می‌گردد.

شاخص‌های محیطی

با توجه به مواد اولیه استفاده‌شده که هیچ‌گونه آثار مخرب زیست‌محیطی ندارد و در سردخانه و یخچال‌ها نیز استفاده می‌شوند.خانه‌های گنبدی یکی از مناسب‌ترین و سازگارترین نوع ساختمان برای محیط‌زیست به شمار می‌رود.

هزینه کم

از قطعات پیش‌ساخته فوق سبک ساخته می‌شود که ساخت و مونتاژ آن را بسیار کم‌هزینه‌تر از انواع سازه می‌کند.وزن کم قطعات حمل‌ونقل و مونتاژ گنبد خانه را نیز بسیار ارزان و مقرون‌به‌صرفه و هزینه نصب را کاهش داده و موجب کاهش بهای تمام‌شده گردیده است.