فرآیند پخت آجر (قسمت دوم)

فرآیند پخت آجر (قسمت دوم)

طرح‌های مختلف کوره

کوره کلامپ

این نوع کوره را می‌توان ابتدایی‌ترین نوع کوره دانست زیرا این کوره هیچ‌گونه ساختمان دائمی را به همراه ندارد.اساس کوره کلامپ توده‌ای آجر محصورشده با مواد محترقه هست.معمولاً خاک مصرفی در قالب‌گیری آجر نیز دارای سوخت است.این نوع کوره بیشتر در انگلستان معمول است و هنوز هم بعضی از آن‌ها با ظرفیت 1.25 میلیون قالب آجر برای تولید آجرهایی بارنگ و طرح متنوع مورداستفاده‌اند.

فضولات قابل سوختن گوناگونی نظیر زباله‌های سرند شده ، ذرات ریز کک، پس‌مانده‌های زغال و خاکستر را می‌توان در آجر مصرف نمود.در کشورهای تولیدکننده الوار چوب مقادیر بسیار زیادی خاک‌اره جمع‌آوری می‌شود که می‌توان از آن‌ها در مخلوط آجر از جمله آجر سفال استفاده کرد.این عمل باعث کاهش هزینه سوخت اصلی کوره می‌گردد.فضولات مصرفی باید نسبتاً ریزدانه باشد و درصد آن‌ها در مخلوط از 5 تا 10 درصد تجاوز کند.در غیر این صورت ، عمل قالب‌گیری با اشکال مواجه خواهد شد و امکان دارد فرآورده نهایی بسیار ضعیف و یا پوک گردد.به‌علاوه ، اختلاط این مواد با رس باید کاملاً همگون و یکنواخت باشد.

ابتدا زمین مسطح و خشکی انتخاب می‌کنند.پس از تفکیک آن ، آجرهای پخته را به‌صورت شطرنجی  در مساحتی حدود 12*15 متر می‌چینند.سوخت به شکل کک ، خاک زغال یا تکه‌های زغال‌سنگ را در بین ردیف‌های شطرنجی آجرها می‌ریزند به‌طوری‌که روی آجرها لااقل با قشری به ضخامت 20 سانتیمتر پوشانده شود.در انگلستان معمولاً از کک و خاک زغال به‌عنوان سوخت استفاده می‌شود.در بعضی از کشورهای درحال‌توسعه مانند زامبیای مصرف زغال‌سنگ معمول است.ردیف‌های بعدی آجر خام خشک بر روی بستر مواد محترقه گذاشته می‌شوند.

پس از رسیدن طول دیوار کوره به چندین متر ، مواد سوختنی آن را به‌وسیله مشعل‌های چوبی مشعل از طریق سوراخ‌های مربوط آتش می‌زنند.پس از  اشتعال ، سوراخ‌ها را می‌توان با آجرهای پخته پر نمود.با پیشروی آتش ، آجرهای خام بیشتری به کوره اضافه می‌شوند.

در زمان احتراق ، حرارت به‌تدریج به سرتاسر آجرهای فوقانی گسترش می‌یابد و بخار و دود از آن متصاعد می‌گردد.کنترل سرعت احتراق آسان نیست و بستگی به عوامل متعددی ازجمله شدت و جهت ورزش باد دارد.بعضی وسایل بادگیر مثل پرده به کنترل دما کمک می‌کند.طریقه دیگر کنترل دما چیدن آجرهای پخته به مقدار معین و کنترل تهویه کوره است.

برداشتن این آجرهای پخته از ناحیه معینی از سطح کوره باعث تهویه و تشدید احتراق در آن ناحیه و درنتیجه افزایش دما می‌گردد.متقابلاً با ایجاد پوشش‌های اضافی روی کوره با خاکستر از شدت احتراق و بالطبع از دمای کوره کاسته می‌شود.آجرهای نزدیک به دیوار کوره اتلاف حرارتی بیشتری دارند، از این کاملاً پخته نمی‌گردند.قرار دادن سوخت بیشتر در این فضای محدود تا حدودی مسئله را حل می‌کند.همچنین در مدت احتراق می‌توان بین آجرهای فوقانی سوخت بیشتری ریخت و در کوره های آجر سفال نیز این گونه می باشد.

فرآیند احتراق با نشست سطح فوقانی کوره همراه است که در شرایط مطلوب به‌صورت هموار و تراز انجام می‌گیرد.پس از خاموش شدن آتش ، آجرها شروع به خنک شدن می‌کنند.آجرهای خنک شده را جمع‌آوری می‌کنند و پس از درجه‌بندی به بازار مصرف عرضه می‌دارند.بدین ترتیب آجرهای یک کوره هم‌زمان باهم چیده و برداشت می‌شوند.

چنانچه در طی عمل پخت هوای کافی در سراسر آجرها جریان داشته باشد، فعل‌وانفعال اکسیداسیون باعث قرمز شدن آن‌ها می‌شود.در غیر این صورت ، شرایط احیاکننده ناشی از گازهای احتراق ، رنگ آجرها را به‌ویژه اگر رس مصرفی آهکی باشد، نارنجی یا زرد خواهد کرد.وجود تنوع رنگ حتی بر روی یک آجر ، طبیعی است.

در صورت تماس نزدیک سوخت با آجرهای خام در کوره‌های بزرگ به ظرفیت صد هزارتا یک‌میلیون آجر کارایی آن نسبتاً زیاد می‌شود (مثلاً حدود 7 هزار مگا ژول به ازای هر هزار قالب آجر).کوره‌های کوچک‌تر با تولید یکسان ف درنتیجه سطح تبادل حرارتی موفق و قابل قبولی دارند.برای ظرفیت‌های کمتر تولید، تشکیل کوره  تنها گاه‌گاهی ضروری است و آجرها را می‌توان تا زمان فروش تحمل در محل نگاه داشت.

سخت‌ترین آجرهای کلامپ آجرهای وسط کوره هستند.مرغوبیت بقیه آجرها باید در حد مطلوب باشد.آجرهای قابل‌فروش را به سه دسته مرغوب ، متوسط و نیم‌پز تقسیم می‌کند.باوجوداین ، ممکن است تا 20 درصد آن‌ها غیرقابل فروش باشند.خوشبختانه می‌توان آجرهای مرجوعی را بری تکمیل پخت دوباره در کوره بعدی ، یا در کف ، دیوارها و سقف آن قرارداد.