ملات و انواع مختلف ملات جهت کار در ساختمان
ملات
ملات مخلوطی است که با افزودن ماسه ، یک یا چند چسباننده و آب موردنیاز و مخلوط کردن آنها به دست می‌آید.از سه نوع ملات می‌توان در بنایی با بلوک سفالی استفاده کرد :
- ملات معمولی
- ملات سبک
- ملات بستر نازک
ملات معمولی ، ملاتی است که در محل یا در کارخانه ، مخلوط و با حداقل چگالی خشک 5/1 گرم بر سانتی‌متر مکعب حاوی سنگ‌دانه‌های با مشخصات استاندارد تولید می‌شود.در اکثر موارد ، آزمایش مناسب بودن در مورد ملات طراحی‌شده، ضرورت دارد.
ملات سبک ، ملات آماده‌تر یا خشک با چگالی خشک کمتر از 5/1 گرم بر سانتی‌متر مکعب ، حاوی سنگ‌دانه‌های با مشخصات استاندارد و سنگ‌دانه سبک مناسب است.
ملات بستر نازک، ملات خشک آماده است که حاوی سنگ‌دانه‌های با مشخصات استاندارد ملی 299 ایران با حداکثر اندازه دانه 1 میلی‌متر، سیمان مطابق با مشخصات استاندارد، افزودنی‌ها و مواد مضاف است.مقدار مواد آلی آن نباید از 2 درصد وزنی بیشتر باشد.ملات معمولی به گروه‌های ملات I و II و IIa و III و IIIa و ملات سبک به گروه‌های ملات LM36 , LM21 تقسیم می‌شوند.ملات با بستر نازک به ملات گروه III گفته می‌شود.
ماسه
ماسه مورداستفاده ، باید سنگ‌دانه‌ای مطابق با مشخصات استاندارد ملی 299 ایران یا سنگ‌دانه مناسب دیگری باشد. ماسه باید به‌خوبی دانه‌بندی شود و عاری از موادی باشد که احتمالاً به عملکرد ملات یا بنایی آسیب برساند ، نظیر مقادیر زیاد ذرات ریز ، اگر به شکل مواد رسی یا مواد آلی (مانند بقایای گیاهان ، خاک‌های گیاه دار یا قطعات لیگنیت) باشد.
پرلیت
پرلیت یک محصول طبیعی است که از شیشه آتش‌فشانی حاوی آب شامل تقریباً 70 درصد SiO2 تشکیل می‌شود.اگر پرلیت حرارت داده شود آب محصورشده در آن بخار می‌شود و پرلیت 15 تا 20 برابر حجم اولیه متورم می‌گردد.پرلیت منبسط با دانه‌بندی معین به‌عنوان یک افزودنی در تولید ملات سبک استفاده می‌شود.
چسباننده‌ها
مواد چسباننده ملات شامل سیمان پرتلند و پرتلند پوزولانی ، سیمان بنایی ، سیمان‌های سرباره‌ای ، سیمان پرتلند آهکی ، سیمان تراس ، خاکستر بادی و سایر پوزولان های مورداستفاده با آهک ، آهک زنده برای مصارف ساختمانی ، آهک هیدراته برای مصارف بنایی ، باید با ویژگی‌های استاندارد ملی (که در مراجع آمده است) مطابقت داشته باشند.
مواد مضاف
مواد مضاف پودر ریزدانه‌ای هستند که خواص ملات را بهبود می‌بخشند و برخلاف مواد افزودنی ، به مقادیر فراوان ای افزوده می‌شوند.این مواد نباید اثر عکس بر خواص سخت شدن چسباننده ، مقاومت یا دوام یا محافظت در برابر خوردگی میل‌گرد یا مهارهای فولادی داشته باشند.
برای ملات های ترکیب‌شده مطابق با استاندارد ، مواد مضاف مورداستفاده نباید به‌عنوان بخشی از چسباننده به‌حساب آید و مقدار آنها نباید از 15 درصد حجمی مقدار ماسه بیشتر باشد.در این موردنیازی به انجام آزمایش مناسب بودن ملات نیست.
مواد افزودنی
موادی هستند که در مقادیر کم به ملات افزوده می‌شوند و خواص آن را از طریق عمل شیمیایی و فیزیکی بهبود می‌بخشند.مثال‌هایی از این مواد عبارت‌اند ارز مواد هوازا، روان کننده آب‌بند کننده ، کند گیر کننده و موادی که باعث بهبود اتصال بین ملات و واحد بنایی می‌شوند.
مواد افزودنی نباید به عملکرد ملات یا بنایی آسیب رساند یا اثر عکس بر محافظت خوردگی میل‌گرد یا مهارهای فولادی داشته باشد.
انواع مختلف ملات
ملات معمولی
ترکیب ملات معمولی باید مطابق استاندارد باشد.
ملات سبک
ملات سبک باید انتظارات تعیین‌شده در استانداردها و مشخصات فنی مربوط را جواب‌گو باشد ، و خواص آن بر اساس آزمایش‌های مناسب بودن شامل مقاومت فشاری ، مدول کرنش عرضی و طولی ، مقاومت برشی چگالی خشک و ضریب هدایت حرارتی ، تعیین شود.سنگ‌دانه سبک باید به الزامات مشخص‌شده در استانداردهای معتبر بین‌المللی ازنظر افت وزن براثر حرارت ، سلامت و چگالی انبوه ، مطابقت داشته باشد.
ملات بستر نازک
خواص ملات با بستر نازک نیز باید انتظارات تعیین‌شده در استانداردها و مشخصات فنی مربوط را جواب‌گو باشد، و خواص آن بر اساس آزمایش‌های مناسب بودن ف شامل مقاومت فشاری 28 روزه خشک و تر و همچنین مقاومت برشی تعیین می‌شود.
برای مخلوط کردن ملات در کارگاه ساختمانی ، باید تمهیداتی به‌کاربرده شود تا از خشک بودن و آب‌بند بودن انبار مواد چسباننده ، افزودنی‌ها و مواد مضاف اطمینان حاصل شود.توزین چسباننده ، سنگ‌دانه و هر افزودنی و مواد مضاف باید به‌دقت انجام شود.مواد باید در یک مخلوط‌کن به مدت طولانی به هم زده شوند تا یک مخلوط یکنواخت به دست آید.
ملات ساخته‌شده در کارخانه باید مطابق استاندارد مربوط آماده ، بازرسی و عرضه شود.بسته به شرایط حمل، باید بین ملات آماده خشک ، از پیش مخلوط شده ، و ملات تازه تفاوت گذاشته شود.هنگام فرآوری ملات خشک در کارگاه ساختمانی ، فقط آب ، برای عمل‌آوری ملات از پیش مخلوط شده ، فقط آب و سیمان اضافه شود، ولی از افزودنی‌ها و مواد مضاف استفاده نشود.ملات سیلو باید مطابق نسبت بندی سازنده ، با افزودن مقدار صحیح آب ، مخلوط شود.
مخلوط کردن ملات خشک آماده و ملات از پیش مخلوط شده ، باید به‌طور کامل در محل انجام شود.ملات تازه باید به‌صورت آماده برای مصرف حمل شود.
ملات های مناسب برای استفاده در دیوار با بلوک سفالی را می‌توان به نسبت‌های متفاوتی آماده کرد.
|
نوع ملات |
نسبت‌های مخلوط (حجمی) |
|||
|
ماسه :آهک : سیمان |
3: 4/1 تا 0 : 1 |
2/1 4 تا 4: 2/1 : 1 |
6 تا 5: 1: 1 |
9 تا 8 : 2: 1 |
|
ماسه:سیمان بنایی |
- |
2/1 3 تا 2/1 2: 1 |
5 تا 4 : 1 |
2/1 6 تا 2/1 5: 1 |
|
ماسه : سیمان با روان کننده |
- |
4 تا 3 : 1 |
6 تا 5 : 1 |
8 تا 7 :1 |
مقاومت فشاری آجرها یا بلوک‌ها از آزمایش‌های استاندارد بر روی واحدهای منفرد تعیین می‌شود.مقاومت‌های اندازه‌گیری شده به نسبت ارتفاع به کمترین بعد جانبی واحدها بستگی دارد.
ساده‌ترین شکل یک دیوار بنایی ، یک بلوک سفالی باضخامتی برابر ضخامت دیوار است ، که دارای ارتفاعی چند برابر کمترین بعد جانبی‌اش است.در این حالت ، ضریب لاغری این دیوار باعث می‌شود مقاومت فشاری آن ، کمتر از یک بلوک با ابعاد طبیعی خود باشد.یک نتیجه مستقیم از آن ، این است که مقاومت واقعی دیوار معمولاً کمتر از مقاومت واحدهای منفرد خواهد بود.نسبت‌های شاخص مقاومت دیوار به مقاومت واحد به‌استثنای هرگونه اثرات لاغری ، برای دیوار بنایی که با به کار بردن ملات گروه یک ساخته‌شده مشخص است و می‌تواند در انتخاب ملات ملاک عمل قرار گیرد.لازم به توضیح است که ملات گروه یک عبارت است از : ماسه : آهک : سیمان : به نسبت 3 : یک‌چهارم تا صفر : 1.
ملات های قوی معمولاً برای دستیابی به مقاومت‌های خمشی بالاتر مورداستفاده قرار می‌گیرند.اتصال بهتر ملات ، افزایش مشخصی در مقاومت خمشی پدید می‌آورد.مقاومت‌های خمشی در حول محور قائم حدود سه برابر مقاومت‌های محور افقی است.مقاومت خمشی بلوک کاری ، به مقدار زیادی به مقاومت بلوک‌ها بستگی دارد ، و تأثیر مقاومت ملات ، تنها برای مقاومت‌های زیادتر بلوک اهمیت می‌یابد.
آسیب‌پذیری بلوک کاری در برابر حمله شیمیایی ، به مقاومت بلوک و نیز ملات در برابر حمله شیمیایی بستگی دارد.ملات های پرمایه سیمان ، مستعد به حمله سولفات هستند و هر جا امکان حمله سولفات وجود دارد ، باید سیمان مقاوم در برابر سولفات به کاربرد.دراین‌ارتباط باید متذکر شد که در دیوارهای بلوک سفالی ، ملات های پرمایه سیمان ، ممکن است موردحمله سولفات‌های خارج‌شده از خود بلوک‌ها قرار گیرند.این امر ، همچنین برای اندودکاری سیمانی بر روی بلوک چینی اتفاق می‌افتد.حمله تدریجی سولفات تنها موقعی که آجرکاری برای دوره‌های طولانی مرطوب می‌ماند ، نمود پیدا می‌کند.
در بسیاری موقعیت‌ها ، به‌ویژه برای دیوارهای غیر باربر ، دوام ملاک اصلی ارزیابی است ، نه مقاومت.لازم به توضیح است که حداقل کیفیت مطلوب بلوک‌ها و ملات ها بر اساس توصیه‌های مندرج در استانداردها و آیین‌نامه‌ها برای کاربردهای مختلف ارائه‌شده است.
