ملات های ساختمانی چیست | انواع ملات ساختمانی و ویژگی های آنها

ملات های ساختمانی چیست | انواع ملات ساختمانی و ویژگی های آنها
تاریخ انتشار  : ۱۶ فروردين ۱۳۹۶

ملات های ساختمانی چیست ؟

ملات تازه ، جسمی است خمیری که از اختلاط  جسم چسباننده ، مانند خمیر سیمان ، و جسم پر کننده مانند سنگدانه ریز ساخته و در صورت نیاز به مشخصات ویژه کاربری ،از مواد افزودنی در آن استفاده می شود.از ملات برای چسباندن قطعات مصالح بنایی به یکدیگر ، تامین بستری برای توزیع بار ، اندودکاری ، نماسازی و بندکشی استفاده می کنند.

 

انواع ملات های ساختمانی

ملات ها ، از نظر گیرش و سخت شدن ، به دو دسته هوایی و آبی به شرح زیر تقسیم می شوند :

  1. ملات هوایی : این نوع ملات ها یا به طور فیزیکی در هوا خشک می شوند و آب آزاد آنها تبخیر می شود (مانند ملات گل و کاهگل) یا به طور شیمیایی در معرض هوا می گیرند و خشک و سفت می شوند ، مانند ملات گچ و ملات آهک هوایی.این ملات ها برای گرفتن و سخت شدن و شخت ماندن به هوا نیاز دارند.
  2. ملات آبی : این ملات ها در آب یا هوا به طور شیمیایی می گیرند و سفت و سخت می شوند.مانند ملات های سیمانی و گل آهک

 

 

ملات های ساختمانی

 

 

ملات های ساختمانی ، از نظر مواد چسباننده ، به انواع زیر دسته بندی می شوند :

  1. ملات گل و کاهگل :ملات گل از مخلوط کردن خاک و آب به دست می آید.برای پیشگیری از ترک خوردن یا گسترش ترک ها ، به آن کاه می افزایند.این ملات برای اندود ساختمان های گلی ، زیر سازی اندود گچی و آب بندی به ساختمان ها به کار می رود.
  2. ملات آهک و خاک رس (شفته آهک) : از مخلوط کردن آهک ، خاک رس و آب ، به دست می آید.از ملات گل آهک و شفته آهک ، برای جلوگیری از نشست کردن آب و همچنین پایدار کردن زمین برای بارگذاری بیشتر استفاده می شود.
  3. ملات ساروج : از مخلوط کردن آهک شکفته ، خاکستر چوب ، ماسه بادی ، خاک رس و گل جگن (لویی) تولید می شود.در گذشته از ساروج به عنوان ملات پایدار در برابر آب و رطوبت برای آب بندی کردن آب انبارها و حوض ها ، استفاده می شده است.
  4. ملات های گچی : از پاشیدن تدریجی گرد گچ ساختمانی در آب و به هم زدن آن ساخته می شود.خمیر گچ و ملات های گچ و خاک ، گچ و ماسه و گچ و پرلیت در این گروه قرار دارد.ماده چسباننده این ملات ها دوغاب گچ است.ملات های گچی زودگیر است و باید به سرعت مصرف شود.برای سفید کاری داخل ساختمان ، اتصالات گچی و در بعضی موارد، برای اندودهای زودگیر ، مانند اندود آستر سقف های کاذب از ملات گچ استفاده می شود.
  5. ملات گچ و خاک :برای کندگیر کردن ملات گچ ، به آن خاک رس اضافه می کنند.نسبت خاک رس به گچ از 2 به 1 تا 1 به 1 متغیر است.ملات گچ و خاک بیشتر در طاق ضربی ، تیغه چینی و آستر اندودکاری های داخل ساختمان کاربرد دارد.
  6. ملات گچ و ماسه :محصول اختلاط گچ و ماسه ریزدانه است و از آن می توان به جای ملات گچ و خاک ، برای زیرسازی اندودهای در نقاطی که ماسه بادی و یا ساحلی یا رودخانه ای ریزدانه فراوان است ، استفاده کرد.برای ساخت ملات گچ و ماسه باید ، مطابق استاندارد ملی 301، بزرگ ترین اندازه ماسه 2 میلی متر باشد.
  7. ملات گچ و آهک : افزودن دو قسمت آهک شکفته به یک قسمت وزنی گچ ، آن را کندگیر و برای قشر رویه مناسب می سازد. در مناطق مرطوب ، از ملات گچ و آهک برای اندود کردن استفاده می شود.
  8. ملات گچ و پرلیت :جاذب صوتی مناسب و عایق حرارتی خوبی است.این اندود خطر گسترش آتش را کاهش می دهد و در هنگام آتش سوزی ، به سبب عایق بودن ، در کاهش نفوذ حرارت به اسکلت فولادی و بتنی ساختمان موثر است.
  9. ملات ماسه و آهک : ملات هوایی است و برای گرفتن و سفت و سخت شدن ، به دی اکسید کربن موجود در هوا نیاز دارد.این ملات برای مصرف بین درز مناسب نیست ، زیرا دی کسید کربن هوا به داخل آن نفوذ نمی کند و فقط سطح رویه آن کربناتی می شود.از این رو ، در مناطق مرطوب ، برای اندود سطح رویه مناسب است.
  10. ملات های پوزولانی :
    1. ملا ت ماسه ، سیمان ، پوزولان
    2. ملات ماسه ، آهک و پوزولان
  11. ملات پوزولان – آهک : کاربرد آن در مناطقی است که مقاومت مصالح در برابر تاثیرات مخرب مواد شیمایی ، به ویژه سولفات ها مورد نظر است.اگر در تهیه این ملات از گرد آجر به جای پوزولان استفاده شود ، به آن ملات سرخی گفته می شود.برای عمل آوری ملاتهای آهکی ، باید آنها را به مدت 28 روز مرطوب نگه داشت.
  12. ملات ماسه و سیمان : مخلوطی است از ماسه و سیمان به نسبت های مختلف .از این ملات برای دیوار چینی ، اب بندی کف و دیوارهای آب انبارها ، آب گیرها ، پی ها ، دیوار ها (پنل ها) ، بلوک های بزرگ بتن و آجر ، ساختمان های بتنی و بتن مسلح در زیر آب و زیر زمین ، و روی زمین مورد استفاده می شود.ملات ماسه سیمان دارای مقاومت زیادی به ویژه در سنین اولیه است.
  13. ملات ماسه سیمان آهک : این ملات ، با نسبت های مختلف از سیمان پرتلند ، آهک و ماسه تهیه می شود و در برابر سرما و یخ زدگی عملکرد بهتری دارد.
  14. ملات های قیری (ماسه آسفالت): این ملات از مخلوط قیر مناسب و ماسه ، به نسبت های معین ، تولید می شود و از آنها در ساختن روی پیاده روها ، پوشش محافظ لایه نم بندی بام ها ، پر کردن درز قطعات بتنی کف پارکینگ ها و پیاده رو ها استفاده می شود.
  15. ملات های بنایی : این ملات مخلوطی است از چسبانند های غیر آلی ، سنگدانه ها ، آب و برخی افزودنی ها ، ملات های بنایی از نظر کاربرد دارای انواع زیر است :
    1. ملات برای کاربردهای عمومی : در بندکشی های با ضخامتی بیشتر از 3 میلی متر که در آن فقط سنگدانه های با وزن معمولی به کار می رود.
    2. ملات با بستر نازک : در بندکشی هایی که با ضخامت بین 1 تا 3 میلی متر طراحی شده است.
  16. ملات های اماده : این ملات ها در کارخانه پیمانه و مخلوط و در دو نوع زیر عرضه می شود :
    1. ملات خشک ، که از پیش مخلوط شده و فقط به افزایش آب نیاز دارد.
    2. ملات تر ، که بصورت تر آماده برای مصرف است.
  17. ملات بنایی سبک : ملاتی که جرم مخصوص سخت شده خشک آن برابر یا کمتر از 1.500 کیلوگرم بر متر مکعب است.
  18. ملات های ضد اسید : ملات هایی هستند که از دوام مناسب در محیط های اسیدی برخوردار می باشند.

 

 

ملات های ساختمانی

 

 

ویژگی ملات ها :

  1. مواد تشکیل دهنده ملات ها شامل سیمان پرتلند ، سیمان پرتلند پوزولانی ، سیمان بنایی ، سیمان های سرباره ای ، سیمان پرتلند آهکی ، خاکستر بادی و دیگر پوزولان های مورد استفاده با آهک ، آهک زنده برای مصارف ساختمانی ، آهک هیدراته برای مصارف بنایی ، ماسه برای ملات سیمانی و ماسه برای ملات گچ ، با ویژگی های داده شده در استاندارد ملی مربوطه مطابقت داشته باشند.
  2. ملات های بنایی و تهیه و به کار بردن آنها (ملات های ماسه سیمان ، باتارد) باید مطابق استادارد ملی شماره 706 ایران باشد.
  3. برای تهیه ملات ها ، تا حد ممکن باید از ابزار اندازه گیری دقیق و دستگاه های مخلوط کن استفاده شود.در اندازه گیری مواد ملات مورد استفاده در ساختمان ، باید نسبت های تعیین شده این مواد ، کنترل و به دقت حفظ شود.برای حفظ این نسبت ها ، استفاده از بیل و کمچه و نظایر آن مجاز نیست و باید حتما از پیما نه ای با حجم معین استفاده شود.
  4. همه مواد چسباننده و سنگدانه باید بین 3 تا 5 دقیقه ، در یک مخلوط کن پیمانه ای مکانیکی ، با حداکثر مقدار آبی که غلظت با کارایی لازم را به دست دهد ، مخلوط شود.مخلوط کردن دستی ملات فقط با اجازه نامه کتبی ناظر ساختمان ، که روش مخلوط کردن دستی در آن مشخص شده است ، مجاز است .از افزودن خاک به ملات ، برای لوز دادن آن ، باید خودداری شود.
  5. ملات هایی که سفت شده اند ، نباید با افزودن آب برای رسیدن به غلظت مورد نیاز ، دوباره درهم آمیخت .همچنین اگر دو ساعت و نیم از مخلوط شدن ملات بگذرد ، نباید از آن استفاده کرد.
  6. در جایی که خطر تاثیر سولفات ها وجود دارد، در ساخت ملات های سیمانی ، باید از سیمان های نوع 2 و 5 و یا پوزولانی ، استفاده کرد.
  7. مواد افزودنی ملات های بنایی شامل  بهبود دهنده چسبندگی ، افزاینده کارایی ، زودگیر کننده ها ، کندگیر کننده ها و مواد دافع آب و مانند اینهاست.ملات رنگی را می توان از اختلاط گرد رنگ ، حداکثر تا 10 درصد وزنی مواد چسباننده در ملات ها و اندودهای سیمانی و آهکی ، به دست آورد.رنگ های مصرفی باید از نظر شیمیایی بی اثر و در برابر نور و قلیاها مقاوم باشند.
  8. در کارهای مختلف بنایی می توان بر اساس نیازهای طراحی از انواع سیمان های مختلف ماند پوزولانی ، بنایی استفاده کرد.
  9. ویژگی های ملات آماده برای اندودکاری بیرونی و داخلی دیوارها ، سقف ها ، ستون ها و جداگرها باید مطابق استاندارد ملی ایران شماره 706-1 باشد.
  10. خصوصیات ملات های ضد اسید باید با الزامات استاندارد ملی اایران شماره 14497 مطابقت داشته باشد.

 

 

ملات های ساختمانی

 

 

آزمایش های استاندارد ملات ها

آزمایش هایی که باید روی ملات ها انجام شود ، به این شرح است : آزمایش های روانی ملات ، قابلیت نگهداری آب و مقاومت فشاری .

ایمنی ، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی

  1. آهک به چشم و پوست آسیب می رساند و تنفس بخار آهک زنده ، هنگام  شکفتن ، زیان آور است.بهتر است در کارگاه ساختمانی از آهک هیدراته استفاده شود.اگر باید آهک زنده در محل مصرف شکفته شود ، حتما باید به ایمنی کار توجه شود.
  2. هنگام مصرف ملات های آهکی ، استفاده از دستکش و ماسک لازم است.در کارگاه ساختمانی ، باید ترتیبی اتخاذ گردد تا از تماس سیمان یا ملات های سیمانی با پوست کاربر جلوگیری شود.
  3. از آنجا که فرآیند تولید سیمان ، به سبب تولید مقدار زیادی دی اکسید کربن ، موجب آسیب شدید محیط زیست می شود، بهتر است به جای سیمان پرتلند ، از ملات سیمان بنایی ، سیمان پوزولانی یا حداقل باتارد استفاده شود.

 

 

ملات های ساختمانی

 

 

سازگاری ملات ها

آب آهک سبب خوردگی فلزات ، به ویژه سرب ، روی آلومینیم ، می شود ، بنابراین باید قطعات فلزی را ، پیش از قرار دادن در ملات های آهکی یا سیمانی ، با مواد مناسب اندود کرد.

 

بسته بندی ، حمل و نگهداری ملات ها

مواد چسباننده و سنگدانه را باید به گونه ای انبار کرد که از آلودگی یا داخل شدن مواد خارجی در آنها جلوگیری شود.انبار کردن و نگهداری سیمان باید مطابق استاندارد مربوطه صورت گیرد.هنگام تهیه و حمل ملات ، باید آن را از آسیب یخ بندان ، باران ، آفتاب و دیگر عوامل جوی محافظت کرد.