مصالح ساختمانی چیست

مصالح ساختمانی چیست ؟

مصالح ساختمانی به مجموعه تمام اقلام و اجسامی گفته می شود که در ساختمان سازی کاربرد دارد ، این مواد ساختمان را تشکیل می دهند ،موادی که از مراحل سفت کاری تا مراحل نازک کاری استفاده می شود.این مواد خاک ، شن و بتن تا سنگ و آجر نما و .... می باشد.

کلمه سنگ یا صخره به مجموعه ای از مواد معدنی گفته می شود که قسمت اصلی قشر زمین را تشکیل می دهند،لیکن در اصطلاح ساختمانی مصالح اولیه ساختمان مانند سنگهای طبیعی ، آجر ، ملات  ، بتون و غیره سنگ نامیده می شود که این مصالح هم بصورت مصنوعی و هم طبیعی ابتیاع و مصرف می شود.

 

 

مصالح ساختمانی چیست

 

مصالح ساختمانی طبیعی را میتوان به صورت زیر دسته بندی نمود :

  1. مصالح سیلیسی
  2. مصالح رسی
  3. مصالح آهکی

که بترتیب اجزاء اصلی آنها را سلیس ، رس و آهک تشکیل میدهد.مصالح ساختمانی مصنوعی را از اختلاط دو یا چند جنس تهیه شده از مصالح طبیعی بدست می آورند که پس از بکاربردن آنها در ساختمان بطریق فیزیکی با شیمیائی شکل میگیرند و بصورت جسم سختی در می آیند مانند انواع ملاتها، بتون ، پلاستر و موزاییک و غیره.در ضمن ممکن است مصالح ساختمانی مصنوعی را در خارج از ساختمان تهیه و سپس بمصرف برسانند مانند ، بلوکهای سیمانی ، آجر سفال ، موزاییک ، آسفالت و دهها مصالح ساختمانی دیگر.

 

 

مصالح ساختمانی چیست

 

انتخاب مصالح ساختمانی

در مورد انتخاب مصالح ساختمانی بطور کلی بایستی این نکته را در نظر گرفته که آیا مصالح ساختمانی معینی که برای منظور خاصی در ساختمان انتخاب شده اند مناسب و شایسته هستند یا نه ، مثلا دوام ، استحکام و زیبائی مورد نظر است بطوریکه مصالحی که برای سک دیوار طویل لازم است برای دیوار یک خانه مورد نیاز نمیباشد و در اغلب موارد انتخاب مصالح ساختمانی بستگی به اختلاط آنها دارد.

 

خواص اصلی مصالح ساختمانی

خاصیت مصالح ساختمانی مورد نیاز چه طبیعی و چه مصنوعی عبارتست از استحکام دوام و سهولت و کارائی که این خواص در اثر تجربه عملی یا آزمایشی تعیین میگردد.

 

برخی از انواع مصالح ساختمانی

آجر

در قدیم آجرها با اضلاع و اشکال و اندازه های مختلف بعمل می آمده و بعد از پختن با خارهای بیابانی و هیزم مورد استفاده قرار می گرفته ولی اکنون با استفاده از دستگاهای مکانیزه قالب گیری و در کوره به روش های مختلف پخته می شود.

 

مصالح ساختمانی چیست

 

 

سنگ

پر استقامت ترین سنگها ، سنگی است که بزرگترین وزن مخصوص را داشته باشد ؛ از آنجائیکه سنگ در مقابل خرد شدن مقاومت زیادی دارد لذا فقط در موارد خاصی مقاومت آنرا در مقابل خرد شدن مورد مطالعه قرار میدهند زیرا معمولا مقاومت سنگ ااز هر لحاظ بیشتر از مقاومت مورد نیاز بوده است. قاعدتا هرگاه دوام سنگ در مقابل برش و سائش برای ما رضایت بخش باشد میتوانیم آنرا نیز کافی فرض نمائیم.

 

آزمایش سنگها

سنگهای ساختمانی به دو طریق آزمایش می شوند:

  1. آزمایش شیمیائی
  2. آزمایش مکانیکی

آزمایش شیمیائی

مواد ترکیب شده سنگ را معلوم نموده و نشان داده خواهد شد سنگ تحت شرایط فشاری که در ساختمان به آن وارد شود چه تاثیر و تغییری در آن به وجود خواهد آمد در هر کار و هر محل سنگ مناسبی مصرف خواهد شد.

آزمایش مکانیکی و فیزیکی سنگ

  • درجه جذب رطوبت سنگ
  • وضع سنگ پس از قرار گرفتن در هوای صفر تا 5 درجه زیر صفر.
  • درجه و وضع آن پس از حریق یا در شهرهای گرم تا 50 درجه بالای صفر.
  • مقاومت آنرا با ضربه زدن در مقابل خرد شدن معلوم مینمایند.
آزمایش جذب آب سنگ

این آزمایش بدین ترتیب انجام می پذیرد.

ابتدا سنگ را در کوره حرارت داده و خشک میکنند و پس از سنجش وزن ،سنگ را مدت مدیدی در آب فرو میبرند سپس آنرا از آب بیرون آورده و سطح خارجی آنرا خشک میکنند  و مجددا نمونه را وزن مینمایند تفاوت وزن نمونه قبل از خیس کردن و بعد از آن را حساب کرده و با توجه به آب جذب شده قابلیت و اندازه جذب آب را مشخص میکنند.

 

آزمایش مقاومت در مقابل یخبندان

این تست به این نحو صورت میگیرد که ابتدا نمونه را چندین مرتبه خوب در آب خیس کرده و سپس آنرا به درجه یخبندان رسانده و دوباره گرم مینمایند سپس نمونه را وزن کرده و وزن مقداری از آنرا به درجه یخبندان رسانده و دوباره گرم مینمایند سپس نمونه را وزن کرده و وزن مقداری از آنرا که در اثر تغییر درجه حرارت خرد شده است بدست می آورند.  

 

آزمایش مقاومت در مقابل خرد شدن

عبارتست از قرار دادن نمونه سنگ زیر دستگاه پرس و تشخصی بوسیله عقربه سنج.

 

 

مصالح ساختمانی چیست

 

 

ماسه وشن

ماسه بایستی دارای دانه های تمیز و سخت و بدون گل و لوزدار بوده و فاقد هر گونه ناخالصی از قبیل گیاه یا نمک و غیره باشد.ماسه ای که از گودالها بدست می آید معمولا تمیزتر است لیکن ماسه ای که از رودخانه ها و دریاچه ها بدست می آید گل و لجن دارد و تمیز نمی باشد که باید قبل از مصرف شسته شود.چنانچه پس از شسته شدن لوز طبیعی (لرد ماسه) از بین رفت لازمست که مجددا مقداری ماسه نرم رودخانه ای یا بادی به نسبت 3 درصد کل حجم به آن افزوده گردد.

موارد استعمال مهم ماسه عبارتست از :

تهیه ملات ، انواع بتونها ، پلاسترها ، آسفالتها و غیره است و بهترین نوع ماسه آن است که از سنگ بدست می آید ، یعنی با کانکا سور شکسته شود تا دانه های آن به اندازه تقریبی دو میلیمتر مکعب در آید.

 

آجر نسوز

این آجر از خاک رس ذوب نشدنی که دارای آهک و مواد قلیائی در خاک باشد تشکیل شده است و در مقابل حرارت بسیار مقاوم است.مرغوبیت آجر نسوز بستگی به مواد اولیه آن که در چه حد آسیاب شده می باشد و درچه درجه حرارتی پخته شده باشند دارد.

سفالهای غیر قابل نفوذ نیز از مواد رسی تهیه و سطح خارجی آنها از یک قشر لعاب غیر قابل نفوذ پوشانده می شود سفالها نوعی از آجر بوده و بر حسب نحوه استعمال به چهار دسته تقسیم می گردد.

سفالهای ساختمانی ، آجرهای تو خالی ، سفالهای پوشش سقف ، سفالهای حایل و سفالهای مخصوص عبور آب بشکا استوانه های مجوف.

 

مصالح ساختمانی چیست

 

آهک

وقتی آب روی آهک زنده ریخته شود حرارت و بخار بشکل دود تولید می کند از این جهت آهک را بایستی در مکان محفوظ نگهداشت چه بسا بعلت نزدیکی آهک با آب آتش سوزی رخ دهد.آهک زنده اغلب خودبخود از هوا جذب رطوبت نموده و تبدیل به آهک مرده میشود ولی این جذب رطوبت بقدری کند و تدریجی است که حرارت زیادی در آن ایجاد نمی کند.

آهک انبارش شده در حل جذب رطوبت از هوا تبدیل به سنگ آهک می شود این عمل در مدت زمانی کوتاه بیشتر از چند سانتیمتر از سطح آهک را تبدیل به سنگ نمیکند ومی توان پس از دور ریختن این قشر بقیه آهک را در مورد استفاده قرار داد.عمل تبدیل مجدد آهک مرده به سنگ آهک در ساختمان عمل کندی است.

آهک در ملات بایستی بتدریج جذب شده و آب تبخیر گردد اینکار بتدریج آهسته تر میشود در درجه اول قسمتهای بیرونی آهک تبدیل به سنگ آهک گردیده که بدین ترتیب عمل تبدیل آهک به سنگ در قیمتهای درونی بازمان بیشتر و مشکلتر خواهد شد.در مورد ملات آهکی که در بطن آجرها قرار میگیرد عمل تبدیل ملات به سنگ آهک بخصوص برای قسمتهای درونی آن چند سال طول میکشد.

 

مصالح ساختمانی چیست

 

 

انواع سیمان

 

کیفیت سیمان به دو دسته تقسیم می شود :

  • سیمان طبیعی
  • سیمان مصنوعی

 

سیمان طبیعی

این سیمان از پختن سنگهای آهکی مخصوص که دارای اجزاء لازم بمقدار صحیح می باشد در درجه حرارت 1200 درجه سانتیگراد بدست می آید این درجه پایین ترین درجه حرارت شروع به ذوب سنگهای آهکی مزبور است و آن را سیمان طبیعی سبک می نامند.

سیمان مصنوعی

سیمان معمولی از پخت و مخلوط کردن سنگ آهکی و خاک رس و مقداری گچ با سنگ آهن به نسبت معین پس از آسیاب کردن بطریق خشک یا تر بدست می آید چون ملات سیمان پرتلند پس از مصرف و سخت شدن برنگ سنگهای جزیره پرتلند در می آید و آن را سیمان پرتلند هم می گویند.برای تهیه سیمان پرتلند دو طریقه وجود دارد

 

مصالح ساختمانی چیست

 

  • سیمان تر

برای تهیه سیمان تر ابتدا مواد اولیه خام در آسیاب پخته تا به کمک آب بصورت خمسر ته نشین در آید این خمیر که 35 تا 45 درصد وزن خود آب دارد در ظرفهای مخصوص به کوره سیمان پزی منتقل می شود جنس این نوع سیمان قابل تنظیم است.

  • سیمان خشک

برای تهیه سیمان خشک اول مواد خام آن خرد و خشک گردیده و سپس در آسیاب بصورت پودر در می آیند و در سیلوها انبار و از آنجا با نسبت معین به کوره منتقل می شوند تهیه این نوع سیمان سه مرحله دارد.

  1. تهیه گرد یا خمیر مواد خام
  2. پختن مواد خام پس از ترکیب به نسبت معین تا بصورت کلنگر در آید.
  3. آسیاب کردن کلنگر با کمی سنگ گچ

با افزایش 2 تا 3 درصد گچ به کلنگر زودگیری سیمان تا حدی از بین رفته تا مواد آهنی و آهکی بتواند باعث تقویت و استحکام سیمان بشود.مصرف سیمان پرتلند معمولی در ایران هر سال یکصد برابر سیمان های دیگر است بعد از آهن و چوب ، سیمان پرتلند مهمترین مصالح ساختمان بشمار می رود.

این سیمان در ساختمان از مهمترین مصالح شناخته شده و برای ساختن بتون و استفاده در پی ها ، پایه ها ، سقفها ، پلها ، تونلها ، فونداسیون ، ملاتها و غیره بکار می رود.لازم به تذکر است که سیمان پرتلند نوع یک همان سیمان معمولی است که در همه جا یافت می شود.

  1. سیمان لیته

این سیمان از مخلوط نمودن اجزا به نسبت لازم از تفاله کوره آهن گدازی و آهک شکفته بدست می آید.این مخلوط را حرارت نمی دهند و به همین صورت مورد استفاده قرار می گیرد شبیه ملات آهکی و غیره چون این سیمان کندگیر است مقداری برای 1% وزن سیمان به آن گچ می افزایند این عمل گرفتن ملات را تحریک کرده و از مدت زمانی گرفتن آن میکاهد.سیمان لیته در زیر آب نیز خود را میگیرد و درست مثل سیمان دیگر با شن و ماسه مخلوط می شود.

گچ

گچ یکی از مصالح ساختمانی است که از زمانهای قدیم شناخته شده و بکاربرده می شده است و یکی از مناسبرترین و ارزنده ترین مصالح ساختمانی و مجسمه سازی و غیره می باشد.گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ گچ بدست می آید.سنگ گچ در زمینهای رسوبی این حالت شیمیایی پیدا می شود.

  • سولفات کلسیم با دو ملکول آب

این روش بصورتهای زیر بدست می آید :

  1. سنگ گچ متبلور
  2. سنگ گچ الیافی
  3. سنگ گچ بشکل سر نیزه
  4. سنگ گچ مرمر رگه دار
  5. سنگ گچ طبقه ای

سنگ گچ معمولا خالص نیست و اضافه برد و ملکول آب دارای شن ،خاک رس و اجسام بیتومی و کربنات کلسیم واندریت نیز می باشد.

داخل سنگ گچ ، شن و رس اگر مقدارشان زیاد نباشد وجودشان ضرر ندارد و بیتوم بواسطه عمل احیا کننده اش ممکن است تولید سولفورد و کلسیم کند و این اجسام در مجاورت آب تولید هیدروژن سولفوره می نماید که آنرا از بوی آن میتوان بخوبی تشخصی داد بعلاوه به گچ رنگ خاکستری داده و پس از خودگیری تولید ورم می نماید.

کربنات کلسیم موجود در سنگ گچ در پختن گچ اندود تجزیه نمیشود ، بناربراین مثل جسم خنثی باقی میماند ولی اگر درجه حرارت را بالا ببرند کربنات کلسیم تجزیه می شود و به آهک تبدیل می گردد.

اندریت موجود در سنگ گچ باید از بین برود زیرا پس از خودگیری گچ به آهستگی هیدراته شده و تورم زیادی حاصل می نماید و این تورم باعث خرد شدن گچ خواهد شد.

بتون مسلح

برای تهیه و ساخت بتون ابتدا به مواد زیر نیازمندیم :

  • شن که از 15 تا 30 میلیمتر مکعب قابل استفاده است..
  • ماسه پاک که هم شکسته و هم شسته معدنی از رودخانه و نیز گودال های معدنی یا کوهی برداشت می شود.
  • سیمان پرتلند یا در صورت نیاز به تشخیص مهندس ناظر از سیمان ضد سولفات یا سیمانهای تیپ یه یا پنج مورد استفاده قرار میگیرد.
  • آب پاک و بدون سولفات و املاح و مواد گیاهی

بتون با دست

هنگام شروع پیمانه ای از چوب و یا فلز تهیه که معمولا هر پیمانه 50*50*50 سانتیمتر در نظر گرفته میشود که در اینصورت هر 8 پیمانه یکمتر مکعب مصالح مورد تهیه را در بر میگیرد.با پیمانه نامبرده شن و ماسه و سیمان را پیمانیده و در صورتیکه مثلا در هر متر مکعب بتون خشک و ماسه و سیمان را پیمانیده و در صورتیکه مثلا در هر متر مکعب بتون خشک 400 کیلو سیمان در نظر گرفته شده باشد در اینصورت 2 پیمانه شن بتونی دانه بندی شده که اندازه هر دانه تقریبا 2 سانتیمتر مکعب است و 2 پیمانه شن ریز و چهار پیمانه ماسه از 3 تا 8 میلیمتر شکسته یا شسته یا شسته شده را روی زمینی که زیر آن با آجر یا ورقهای فلزی و یا آسفالت مفروش شده باشد تخلیه نموده ، 8 کیسه سیمان 50 کیلوئی بوزن کل 400 کیلوگرم روی شن و ماسه ها ریخته می شود.

سپس کارگران حاذق با تجربه با بیلهای فلزی اجزاء را 3 مرتبه مخلوط میکنند تا تشخیص داده شود شن و ماسه و سیمان اختلاط پیدا نموده است ، سپس به آهستگی آب سالم به روی آن می افزایند و مجددا بتون را برگردانده تا آب در بتون مورد بحث کارساز و بداخل چشمه های شن و ماسه فرو رفته در اینصورت حجم سیمان و آب در بتون مفقود میگردد یعنی آب به روزنه های سیمان جاگیر و سیمان بداخل ماسه ها فرو رفته و ماسه ها بداخل شن اسکرو میشوند در اینصورت یکمتر مکعب تقریبی بتون بدست می آید.جای سوال است پس حجم سیمان چه شد باید گفته شود هر 24/1 متر مکعب بتون حاصل می دهد .این معیار تقریبی است.

در اینجا استادکاران حادق باید تشخیص دهند آیا رقاقت بتون تهیه شده مطلوب است یا نه اگر نه میتواند با تقلیل و اضافه نمودن آب تنظیم نمود ولی غلظت بتون باید طوری ترکیب شده باشد که وقتی با بیل برداشته میشود از هم جدا نشود و بهم چسبیده باقی بماند ، تردید نیست هر چقدر اجزاء بتون رقیقتر مخلوط شود از مقاومت و عمر آن کاسته می شود.

 

 

مصالح ساختمانی چیست

 

 

مصالح فلزی

خاموت

خاموت کلافهائی است که با فاصله به دور ستونها و حمالها و شناژها اتصال مییابد ، ضخامت این خاموت بستگی به مقدار حجم آهنهائی دارد که بصورت طولی در ستون و حمال بسته می شود.خاموت باید حتما از میله گرد ساده کلاف شود زیرا جنس آهن آن نرمترو در گوشه های کلاف بریدگی بوجود نخواهد آورد.کلافهائی آجدا هنگام خم شدن از ترکهای ریز در گوشه ها خاموت برخوردار می شود لذا میله ساده مناسبتر است.مثا برای سوله به ارتفاع 4 متر از میله گردی با ضخامت 6 یا 8 میلیمتر استفاده می نمایند ولی برای خاموت یک حمال 12 متری باید از میله گرد 14 خاموت خم گردد و همچنین گوشه تقاطع هر خاموت باید حداقل 7 سانتیمتر روی هم قرار گیرد.

 

مصالح ساختمانی چیست

 

آهن

آهن یکی از مهمترین فلزات صنعتی و ساختمانی است که سنگهای معدنی آن فراوان یافت می شود چون درصدی از پوسته زمین را آهن تشکل داده است.بعلت کثرت این نعمت الهی استخراج آن نیز با سهولت انجام میشود به این علت آهن جزء فلزات ارزان قیمت قلمداد می شود.تنها آهن خالص نیست که در ساختمان مورد مصرف دارد بلکه بصورت چدن و فولاد با آلیاژهای دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرد که هر یک برای کاری مناسب است.

 

فولاد ساختمانی

برای تهیه فولاد ساختمانی فولاد یا آهن مذاب را در قالبهائی ریخته و از آن شمش هائی میسازند و سپس به کارگاه غلطک کاری حرکت داده و در دستگاههای مخصوص دوباره گرم نموده و به اشکال مورد لزوم غلطک کاری میشود عمل غلطک کاری عبارت از عبور دادن فولاد گرم از میان غلطک هائی با نیمرخهای معین و در آوردن آب بشکل مورد دلخواه که با این عمل بتدریج از ضخامتش  کاسته و بطول آن اضافه می گردد تا بالاخره به شکل مورد نظر تبدیل گردد.فولاد ساختمانی که در بازار یافت میشود همان است که بصورت ریل  یا نبشی یا تیرآهن و میله گرد و غیره عرضه می شود.

 

مصالح ساختمانی چیست

 

مصالح ساختمانی استاندارد

از سال 87 به بعد و تصویب نامه شماره ۹۸۸۰/ت ۵۳۰۸۹۱، مورخ ۱۳/۱۲/۸۴ هیات محترم وزیران ، استفاده از مصالح ساختمانی غیر استاندارد ممنوع می باشد و در این راستا کتابی تحت عنوان کتاب سال استاندارد قرار است منتشر گردد و در اختیار نظام مهندسی کشور ،شهرداری ها ، استانداری ، مشاور املاک ها ،پیمانکاران و مجریان ساخت و ساز قرار گیرد.و همچنین مقرراتی جهت استفاده مصالح ساختمانی استاندارد از سوی سازمان های زی ربط و توقیف و جمع آوری و به عنوان واحدهای متخلف معرفی خواهند شد. در اینجا نام برخی از واحدهای تولیدی مصالح ساختمانی استاندارد ذکر شده است :

  • آبادگران
  • آبشار فوم گستر
  • آجر سفید
  • آجر سوفالین
  • آریا فوم ایرانیان
  • آسفالت صفا
  • ابرار شن شهریار
  • اتکا بتن
  • توان گستران عایق
  • تکنو آجر
  • دنیای حفاری
  • سیمان فیروزکوه
  • شرکت برق گستران جهاد

 

قیمت فرآورده و مصالح ساختمانی

در این قسمت با کلیک کردن بر روی لیست قیمت هر یک از مصالح ساختمانی به قیمت روز مصالح ساختمانی دسترسی داشته باشید.

قیمت روز مصالح ساختمانی

1

  لیست قیمت آجر نما

2

  لیست قیمت آجر لفتون

3

  لیست قیمت آجر سنتی

4

  لیست قیمت آجر سفال

5

  لیست قیمت کاشی سنتی

6

  لیست قیمت آجر لعابی

7

  لیست قیمت بلوک لیکا

 

 

 

 

اسامی مصالح ساختمانی  پر کاربرد در ساختمان سازی

  • آجر تیغه
  • آجر نسوز
  • شن
  • ماسه
  • سیمان
  • گچ
  • آهن
  • خاک
  • سنگ
  • کاشی و سرامیک
  • قیر
  • شیشه